Fuzja Smaków: sierpnia 2023

Podobno every summer has a story - i jakkolwiek starałabym się nie myśleć inaczej, każde lato upływa mi pod znakiem tego jednego dania, które jest grane w kuchni równie często co księżniczki popu w MTV u schyłku lat 90.

Tego lata dużo się dzieje, więc króluje makaron z pięciominutowym sosem na bazie masła orzechowego i sosu sojowego. Najczęściej idę po linii najmniejszego oporu - wykorzystuję makaron instant, który gotuję przez kilka minut, w międzyczasie przygotowując sos. Do makaronu dorzucam to, co akurat mam pod ręką, ale jeśli szukacie gotowych połączeń, idealnie sprawdzą się tofu (szczególnie polecam to obsmażone w chrupiącej panierce, bo świetnie chłonie sos) albo kurczak, krótko obgotowane lub podsmażone wcześniej warzywa -brokuły, posiekana czerwona kapusta, marchewka, pak choi, papryka. A jak nie zapominam to posypuję też makaron sezamem ;)

Sos na bazie masła orzechowego i sosu sojowego

szczypta soli

2 ząbki czosnku

6 łyżek sosu sojowego

2 łyżeczki oleju sezamowego

szczypta płatków papryczki chili

4 łyżki miodu lub syropu klonowego

3 łyżki gładkiego masła orzechowego

Czosnek obierz i przeciśnij przez praskę. Na patelni rozgrzej olej sezamowy, dodaj czosnek i przez chwilę podsmażaj do zrumienienia - ważne, żeby się nie przypalił, bo będzie gorzki. Na patelnię dodaj płatki chili, a potem dodaj sos sojowy i miód; podgrzewaj i mieszaj do połączenia składników. Na samym końcu dodaj szczyptę soli i masło orzechowe; mieszaj do uzyskania gładkiego sosu.

Ja najczęściej wrzucam makaron (niezbyt starannie odcedzony) na patelnię. Jeśli podsmażam wcześniej warzywa, korzystam z jednej patelni - najpierw podsmażam je z czosnkiem, potem na chwilę przekładam na talerz, przygotowuję sos i wszystko razem łączę na patelni. To chyba organiczna niechęć do zmywania większej liczby naczyń niż to absolutnie konieczne, ale jeśli działa... don't fix it if it ain't broken ;)

No comments

"»Dla kogo masz być silna?«

Czyli w wolnym tłumaczeniu: »Dla kogo tak zaciskasz zęby?«

Odpowiedź brzmi: dla wszystkich oprócz siebie. Zaciskałam je całymi latami, by nikomu nie robić kłopotu. Nie sprawić zawodu. Kiedyś sądziłam, że siła to udowadnianie, że dam radę, ale może polega ona także na przyznaniu, że nie zawsze tak jest. Że czegoś nie chcę dla siebie i swojego ciała."

Lato jest idealnym czasem na młodzieżówki - co roku sięgam po nie w tym wakacyjnym okresie i doskonale sprawdzają się jako nieco mniej zobowiązujące lektury na upalne dni. Choć skłamałabym, pisząc, że "Weź wdech..." jest historią lekką. Bo nie jest; na trzystu stronach znalazło się tu miejsce dla szerokiego spektrum problemów poruszanych w niezwykle taktowny sposób, jednocześnie wzmacniając ogólne przesłanie skierowane do czytelników, a to jest wyjątkowo ważne: nasze ciała i życiowe ścieżki należą do nas. I bez względu na naciski środowiska, to my powinniśmy mieć ostateczne słowo, gdy chodzi o kluczowe decyzje.

Veronica ma 17 lat i marzy o tym, by zostać syreną. I hej, nie jest to wcale aż tak niemożliwe, jak mogłoby się wydawać! Wychowała się w miejscowości, której główną atrakcją jest Zatoka Syren - wyjątkowe miejsce, gdzie można podziwiać niezwykłe pokazy z udziałem syren. Veronica ma wyjątkową szansę sięgnąć po swoje marzenia, ale na drodze stają jej problemy zdrowotne, napięte relacje z rodzicami i wewnętrzny przymus spełniania oczekiwań innych.

"Ciekawe, czy nie czułabym się tak wyobcowana, gdybyśmy po prostu zostali w Limie, gdybym w dzieciństwie nie była pod opieką lekarzy patrzących na mnie jak na egzotyczny okaz, fascynujący tylko dlatego, że pochodzi z obcego kraju. Czy zobaczyliby prawdziwą mnie, gdyby to jedno nie przesłaniało całej reszty? Tu wszyscy zdają się być całością. Są postrzegani przez pryzmat tego kim są, a nie tego, kim nie są. Definiuje ich to, co robią, a nie to, czego nie mogą."

Veronica, główna bohaterka "Weź wdech i policz do dziesięciu", urodziła się w Peru, ale czternaście z siedemnastu lat swojego życia spędziła na Florydzie. Ten wątek jest kluczowy dla dynamiki relacji Very z rodzicami i dla niezwykle ważnej w tej opowieści imigranckiej rzeczywistości. Wśród wielu wątków to ten jest bardzo wyraźnie zaznaczony; trudności związane z legalizacją pobytu, życie w lęku przed deportacją, próba zachowania własnej tożsamości i jednoczesnego dopasowania się do oczekiwań nowej ojczyzny - to wszystko jest tu wspaniale zaznaczone i Sylvester sprawnie nawiguje bohaterką w tym skomplikowanym położeniu.

Ogromną zaletą tej książki są świetnie skonstruowane postaci, których historie stają się pretekstem do poruszenia szeregu istotnych tematów. Postać Veroniki, od dziecka zmagającej się z wyzwaniami i ograniczeniami związanymi z dysplazją biodra, skrywa całe mnóstwo pięknych tajemnic i obaw, które są stopniowo odsłaniane przed czytelnikami. Świetnie rozwinięta jest siostrzana relacja z Dani, której kształt jest wypadkową charakterów obydwu dziewczyn, ale też oczekiwań rodziców, wychowania, różnic w narzucanym rygorze. Jednym z najmocniejszych momentów tej książki jest oddanie głosu młodszej, zdrowej siostrze - jej perspektywa przestawia tu gwałtownie elementy układanki. Ta trudna rodzicielska zażyłość również stanowi istotny element fabuły, trafnie uwypuklając problemy powstające przy zderzeniu nadopiekuńczości, nieśmiało tlącego się buntu i pragnienia otoczenia nad własnym dzieckiem ochronnego parasola przed całym światem.

Równie istotne są pierwsze romantyczne relacje Veroniki, czasem rozmijającej się względem oczekiwań w relacjach z drugą zaangażowaną w nie stroną. Jej dotychczasowe doświadczenia dały jej raczej trudny start, ale w kojącej i bezpiecznej relacji otwiera się na to, co przynoszą kolejne doświadczenia.

Jeśli mogłabym tu wrzucić jeden drobny kamyk, to wiele z poruszonych wątków toczy się - pomimo przeszkód, często naprawdę solidnych - bardzo gładko. Zarówno kwestia coraz śmielszego wytyczania własnych granic, jak i przesuwania ich w relacjach romantycznych postępuje szybko, zdecydowanie, z dużym spokojem.

Jakie tematy porusza zatem "Weź wdech i policz do dziesięciu"?

🌊

zagadnienie tożsamości kulturowej wśród imigrantów pierwszego pokolenia, tarć międzypokoleniowych, zmagań z biurokracją i wymogami dotyczącymi legalizacji pobytu;

🌊

wyzwania i ograniczenia wynikające z niepełnosprawności, a także związany z tym wątek odnalezienia miejsca w rodzinie przez zdrowe rodzeństwo;

🌊

dążenie do realizacji własnych marzeń wbrew oczekiwaniom innych;

🌊

stopniowe wytyczanie własnych granic i dorastanie do stanowienia o samej sobie;

🌊

odkrywanie nowych stron własnej osobowości w relacjach romantycznych - zarówno tych dobrych, jak i tych mniej pozytywnych.

Podsumowując, książka Natalii Sylvester przywróciła mi wiarę w to, że młodzieżowe obyczajówki mogą w naprawdę trafny, delikatny (co nie oznacza jednak, że mało emocjonalny) sposób wprowadzać czytelników w tematy całkiem poważne. Choć historia Veroniki jest wyjątkowa i trudno ją przyłożyć do przeżyć większości osób, szerokie spektrum poruszanych problemów sprawia, że w całej opowieści może się już przejrzeć wielu czytelników.

"Weź wdech i policz do dziesięciu" to dla mnie przemiły powrót do wzruszających, mądrych książek, przy których można świetnie spędzić czas. I warto na pewno po nią sięgnąć latem - a jeśli nie konkretnie po tę, to nowości na TaniaKsiazka.pl już na Was czekają :-)

"Weź wdech i policz do dziesięciu" Natalia Sylvester

Wydawnictwo Young, 2023

Tłumaczenie: Edyta Świerczyńska

Za współpracę barterową przy tytule dziękuję TaniaKsiazka.pl.

No comments

Od jakiegoś czasu przymierzałam się do ponownego przeczytania "Małego życia", ale jakoś odkładałam ten moment - do czasu ogłoszenia, że trwają prace nad kolejną teatralną adaptacją powieści. Po raz pierwszy monumentalna powieść Yanagihary trafiła na deski teatru w 2018, ale sztuka była grana dość krótko w Amsterdamie, po holendersku - więc gdzieś głęboko tliła się tylko nadzieja, że doczeka się anglojęzycznej adaptacji. Ivo van Hove, odpowiadający za pierwszą adaptację, trafia z "Małym życiem" na West End pięć lat później.

Kilka tygodni później pojawiła się informacja o tym, że sztukę nagrano i będzie wyświetlana w wybranych europejskich kinach - z tego co widzę, w Polsce dystrybucją zajmuje się Helios i sztuka pojawi się w kinach 28 września 2023 roku.

Zakładam, że jeśli tu jesteście, to czytaliście książkę, znacie fabułę (zatem będą spojlery), i może zastanawiacie się, czy "Małe życie" jest brutalne również w teatralnej adaptacji. Mówiąc wprost: jest. To sztuka, która porusza mnóstwo trudnych tematów, a lista content warnings ma nawet swoją własną podstronę na oficjalnej stronie spektaklu. I bardzo dosłownie, naturalistycznie, surowo przedstawia się tutaj przemoc fizyczną, emocjonalną, seksualną (w tym bardzo emocjonalną scenę gwałtu), samookaleczanie, tematy związane z samobójstwem i traumą. Mało co w tym spektaklu jest grane na sugestiach czy subtelnych nawiązaniach.

Krótko o obsadzie - ze sztuki wycięto praktycznie wszystkie postaci kobiece, i tak przewijające się w powieści w zasadzie wyłącznie w tle, jako bohaterki mocno drugoplanowe. Pozostała jedynie Ana, która pełni po części funkcję duchowej przewodniczki Jude'a, po części narratorki.

Ogromną siłą tej adaptacji jest fenomenalnie dobrana obsada. Byłam w teatrze pod koniec maja, około dwa miesiące po premierze i było widać, że co miało się dotrzeć, już wskoczyło na swoje miejsce, zespół był świetnie zgrany i na scenie trudno było nie dostrzec wielu przejawów wzajemnej uważności.

Przy tak kameralnej obsadzie każda z ról w różnych momentach wysuwa się na pierwszy plan i ma swoich kilka minut, ale to James Norton jest niekwestionowaną gwiazdą przedstawienia, co zawdzięcza nie tyle rozpoznawalności i popularności, co świetnej interpretacji postaci Jude'a i głębokiej eksploracji pełnej palety emocji. W moim subiektywnym odczuciu to chyba najlepsza możliwa osoba do tej roli - głównie dlatego, że praktycznie 1:1 odpowiada Jude'owi w mojej głowie, którego wyobraziłam sobie te siedem lat temu podczas lektury, nie mając nawet pojęcia, że James Norton istnieje.

Zachwycają też Luke Thompson jako Willem, Omari Douglas w roli JB, Zach Wyatt (Malcolm). Cała czwórka głównych bohaterów to fantastycznie zagrane postaci stworzone wokół kluczowych dla nich wartości i doświadczeń, dopełnione drobnymi niuansami nawiązującymi do literackiego pierwowzoru. Mankamentem jest fakt, że im więcej w tej sztuce Jude'a i Willema, tym bardziej rozmywają się JB i Malcolm. W literackim pierwowzorze to postaci odnoszące ogromne sukcesy, a tymczasem ich wątki sprowadza się do płaskich komunikatów lub wręcz przedstawia się ich instrumentalnie, tak jak JB za pośrednictwem obrazów.

Na późniejszym etapie centralną osią spektaklu jest relacja Jude'a z Willemem, więc tutaj trochę dokuczliwe było uzupełnianie losów pozostałych bohaterów w bardzo bezpośredni sposób. Niemniej - trudno mi sobie wyobrazić lepsze rozwiązanie w przypadku książki liczącej przeszło siedemset stron, a które nie wymagałoby spędzenia całej nocy w teatrze. W tym czasie uwypuklona jest rola Any, która pełni tutaj trochę funkcję głosu z offu, trochę postaci zwracającej się bezpośrednio do odbiorcy; to właśnie jej komentarze pozwalają uzupełnić historię życia Jude'a i kreślą szersze tło dla jego postaci.

Czwórce przyjaciół towarzyszą Elliot Cowan, odgrywający trzy role: brata Luke'a, doktora Traylora i Caleba, Zubin Varla jako Harold, Emilio Doorgasingh jako Andy i Nathalie Armin w roli Any. Każda z tych postaci jest zbudowana z ogromną starannością, a przez blisko cztery godziny obserwowania ich na scenie trudno nie nabrać do nich osobistego stosunku. Jestem nadal pod ogromnym wrażeniem tego, jak emocjonalne i wymagające były to interpretacje; van Hove podjął grę autorki w testowanie granic bólu literackich bohaterów, ale wciągnął w tę rozgrywkę też widzów. Czy to dobra ścieżka? Spektakl wzbudzał skrajne emocje, pojawiały się głosy o widzach wychodzących z teatru, o przekraczaniu wszelkich granic. Znając fabułę powieści, doskonale wiedziałam, na co się piszę, ale nadal zaskoczyła mnie intensywność i brutalność środków, którymi posłużył się reżyser do ożywienia tej historii.

Ciekawym rozwiązaniem jest wprowadzenie części widowni na scenę i zaaranżowanie przestrzeni w taki sposób, by widz miał szansę obserwować postać podczas codziennych czynności - czytania książek, odpoczynku, gotowania (Zubin Varla powinien po tej sztuce mieć swój własny program kulinarny). Elementy przestrzeni współpracują z zespołem aktorskim, przesuwają się w sposób niemal niezauważalny i niewymuszony, rekwizyty pojawiają się na scenie w pełni naturalnie.

W tle wyświetlany jest przez cały czas film; kamera płynie ulicami Nowego Jorku, ale jej ruch, barwa obrazu i jego wyrazistość są modyfikowane w zależności od tego, co dzieje się na scenie. To dość ciekawy zabieg, głównie ze względu na podświadome osadzenie fabuły w konkretnym miejscu. Ważne, zwłaszcza że w literackim pierwowzorze Nowy Jork jest nie mniej istotnym bohaterem jak czwórka przyjaciół.

Zdjęcia scenografii można znaleźć na oficjalnych zdjęciach udostępnianych w sieci. Mogę się tylko domyślać, że chodzi o charakter sztuki i niektóre sceny, ale jeszcze przed wejściem do teatru zaklejano aparaty w telefonach - co prawda naklejką, ale obsługa egzekwuje zakaz robienia zdjęć i nagrywania, więc nikt nie próbował się przekonywać, czy uda mu się coś nakręcić.

Na czym jednak przede wszystkim opiera się teatralna adaptacja "Małego życia"? Koen Tachelet wyekstrahował z tej powieści maksimum bólu, traumy i przemocy. I ubrał w to głównie jednego bohatera, więc Jude przez te blisko 4 godziny jest przeciągnięty przez wszystkie możliwe nieszczęścia tego świata, czego widz jest świadkiem - i nie mając dodatkowej wiedzy z książki, prawdopodobnie nie domyśli się, że Jude ma też mnóstwo innych cech, jest błyskotliwą osobą obdarzoną świetnym poczuciem humoru, że odnosi sukcesy jako prawnik. W tej adaptacji widz otrzymuje głównie wydmuszkę obleczoną w traumę. Negatywne doświadczenia definiują postać i wypełniają wszystkie możliwe cechy charakteru, choć Jude'a można było rozwinąć również na innych płaszczyznach, nie koncentrując się wyłącznie na bólu.

Przestrzeń na miłość, ciepło, bezwarunkową gotowość do niesienia pomocy i ciche wsparcie pozostawia się do zagospodarowania pozostałym bohaterom. Oni wnoszą tu kontrast dla całego ogromu cierpienia i są w życiu Jude'a stałą; opoką, do której może zawsze powrócić. Ich rolą jest podkreślenie znaczenia przyjaźni i miłości, zderzając je z całym nieszczęściem, które może nas spotkać ze strony innych. Esencją "Małego życia", tak książki, jak sztuki, jest przetrwanie mimo wszystko. Niezłomna siła ducha i to, co wylewa się wtedy, kiedy jednak jesteśmy testowani o jeden raz za daleko.

Nieomal cztery godziny tak intensywnego emocjonalnie spektaklu kończą się nutą refleksyjno-melancholijną z subtelnym posmakiem naiwności, którą poprzedza dość absurdalne rozwiązanie wątku Willema (powiedzieć, że byłam rozczarowana akurat takim przedstawieniem jego losu, to nie powiedzieć nic). W niektórych miejscach teatralna adaptacja "Małego życia" świetnie zderza jednak cierpienie z radością, podkreśla współistnienie w jednej relacji głębokiej i oddanej miłości i pierwotnego lęku - jak zresztą trafnie ujęto to w literackim pierwowzorze, "All the most terrifying ifs involve people. All the good ones do as well".

Odpowiadając na pytanie z początku tego posta: sztuka jest naprawdę brutalna i mówię tutaj o zdumiewających ilościach przelanej krwi i postaciach, które bezustannie ją wycierają, o niemal dokumentalnych scenach samookaleczania, w których nie ukrywa się niczego, o gwałcie i próbie samobójczej. Zostawiam każdemu wybór, czy chce się z tym zmierzyć - wychodzę z założenia, że samemu trzeba być mentalnie w dość dobrym miejscu, żeby na "Małe życie" w tej postaci spojrzeć z dystansu. Koszmar wyobrażany w głowie jest jednak czymś innym niż ten przedstawiony na scenie, a tutaj koszmarnych rzeczy jest naprawdę dużo. Bardzo trafnie podsumowaliśmy to zresztą z moim spektaklowym towarzystwem - geez, these characters just don't get a break.

Generalnie po spektaklach można poczekać na zewnątrz na aktorów, zamienić kilka słów, jeśli ktoś już wychodzi do publiczności, to chętnie podpisuje programy, a w tym przypadku też książki. Swoją drogą, nikt, kogo spotkałam w teatrze, nie był z Londynu - obok mnie siedziały dwie osoby z dalekich rubieży Anglii (roboczo nazwaliśmy się "a trio of solo theatre-goers"), potem spotkałam kogoś z Francji, Włoch i Brazylii.

Luke Thompson

Zubin Varla

Zach Wyatt

James Norton

I jeszcze słowo o ponownym czytaniu: ja po raz pierwszy sięgnęłam po "Małe życie" siedem lat temu. Gdyby nie spektakl, pewnie ciągle nie skończyłabym jej czytać po raz drugi. Tym razem było mi znacznie trudniej - sama widzę, jak bardzo się zmieniłam, jak inne jest moje postrzeganie ludzi i relacji. Wtedy bardzo potrzebowałam tej historii, teraz patrzyłam na nią dużo bardziej krytycznie, dostrzegając jej niedostatki i skróty. Wiele mówi sam fakt, że z przerwami czytałam ją od listopada do maja, często nie mając wcale ochoty wracać do tej historii.

Ale, co zaskakujące, po spektaklu spojrzałam na nią z odnowioną ciekawością; znów miałam ochotę zbadać pewne tropy, pobawić się interpretacją niektórych elementów. Może też przekonać się, jak rozumieją je inni. Ale to chyba będzie ta książka, do której będę wracać raz na dekadę, sprawdzać, co się zmieniło, a potem odkładać ją na półkę i czekać, aż poukłada się we mnie do następnego przeczytania.

No comments

🌊

🌊

🌊

🌊

🌊

About me

Follow Me

recent posts

Blog Archive