Fuzja Smaków

Internet ma generalnie to do siebie, że bardzo szybko weryfikuje trafność naszych założeń i zawsze zawsze znajdzie się tu ktoś, kto przecież wie lepiej. Toteż może od razu na początku zaznaczę, że to ryżowe kulki z nadzieniem smażone w tłuszczu, czy leżały one w pobliżu arancini, wątpię, ale Sycylia, którą zobaczyłam, też z magiczną krainą wiele wspólnego nie miała, więc może umówmy się, że jesteśmy na zero.

Smażony panierowany ryż za to skradł mi serce już w Rzymie, a z sycylijskiej wyprawy zdecydowanie najlepiej wspominam arancini z pistacjami, które znalazłam w Pasticceria Savia. Pistacjowych jeszcze nie odtworzyłam, bo coraz słabiej też pamiętam ten smak: przedziwny, ale intrygujący, i to w tym bardzo pozytywnym znaczeniu. Te arancini z przepisu Seppe Eats weszły na stałe do repertuaru, choć nie jest to obiad z gatunku szybkich ;)

Arancini z mięsem i warzywami

(za Seppe Eats)

2 szalotki

1 łyżeczka soli

1 łyżka cukru

1-2 marchewki

2 ząbki czosnku

400 g ryżu do risotto

400 g mięsa mielonego

1 łodyga selera naciowego

1-2 puszki pomidorów w kostce

1/4 łyżeczki sody oczyszczonej

+ sól, pieprz, bułka tarta i oliwa z oliwek

Ugotuj ryż zgodnie z poleceniami na opakowaniu.

Przygotuj sos: pokrój w drobną kostkę marchewkę, selera naciowego i szalotki. Na patelni rozgrzej 1-2 łyżeczki oliwy z oliwek, wrzuć na tłuszcz pokrojone warzywa i podsmażaj przez ok. 5 minut aż staną się szkliste. Po tym czasie dodaj mięso, podsmażaj przez chwilę na większym ogniu. Dodaj pomidory, przykryj i duś przez ok. 20-25 minut. Dopraw do smaku solą i pieprzem, w razie potrzeby odcedź nadmiar wody.

Arancini przygotowuję z lekko przestudzonego ryżu i sosu. Lekko zwilż dłonie, żeby ryż się nie kleił; w kulce ryżu zrób zagłębienie, wypełnij je sosem, a potem starannie zaklej - nadzienie ma być w całości przykryte ryżem. Gotowe kulki obtaczaj w bułce tartej.

W garnku albo głębokiej patelni rozgrzej olej roślinny (używam rzepakowego). Smaż arancini na złoty kolor, układaj do odsączenia na papierze śniadaniowym/ręczniku papierowym.

Trudno mi uwierzyć w to, że od czasu, kiedy ostatnio pisałam o koncercie Kwiatu Jabłoni minęło pięć (!) lat. Tym bardziej, że ciągle doskonale pamiętam ten listopadowy poranek, kiedy po raz pierwszy ich usłyszałam, co zapewne wydarzyło się jeszcze chwilę wcześniej. Zdążyłam się załapać na kilka przedpandemicznych koncertów, potem miałam chwilę przerwy i nawet nie śledziłam szczególnie uważnie premier nowych płyt, a halowe koncerty jakoś nie leżały w mojej orbicie.

Chyba czekałam gdzieś podświadomie na ich powrót do kameralnych klubów i tego klimatu z początku kariery, przytulności i bliskości z publiką - i doczekałam! A po fakcie stwierdzam, że zdecydowanie było warto.

Najlepsze w śledzeniu zespołów i artystów od samego początku ich kariery jest obserwowanie tego, jak się rozwijają na przestrzeni lat. Tutaj pamiętam jeden z pierwszych występów na gali Laurów Uniwersyteckich, kiedy na scenie byli tylko Kasia i Jacek, potem praktycznie na każdym koncercie skład się powiększał, a w kwietniu w Studiu zrobiło się już całkiem tłoczno - w tym zdecydowanie pozytywnym znaczeniu :D.

W setliście znalazło się miejsce na piosenki ze wszystkich płyt i choć ubolewam niezmiernie nad nieobecnością "Komety", całość koncertu jest tak zrównoważona, że znajdzie się tutaj coś i dla OG fanów od pierwszego singla i dla tych, którzy dołączyli nieco później.

Wspaniałe jest to, że nawet po tylu latach i tysiącach już odtworzeń te piosenki na koncertach nadal zyskują odmienne brzmienie. Nowe aranżacje wydobywają z tych utworów niedostrzegalne wcześniej niuanse, co pozwala odkrywać je raz jeszcze (i jeszcze!), przez co nie sposób mieć nimi przesytu. W ciągu tylu lat Kwiat Jabłoni pokazał się w wielu odsłonach, nadal jednak krążąc blisko wokół swojej ustalonej i spójnej muzycznej konwencji.

I nawet jeśli wrócili do Klubu Studio, nawet jeśli nadal śpiewają te same piosenki, są już na zupełnie innym etapie... i pięknie się na to patrzy. Na tę nieposkromioną energię, radość, tak śmiały i otwarty kontakt z publiką.

Wyszłam z tego koncertu w pełni nasycona tym ponownym spotkaniem po latach, trochę się zastanawiając, gdzie byłam po drodze (wiem na pewno, gdzie mnie nie było - na halowych koncertach). Było trochę nostalgicznie i wspomnieniowo, bywało i melancholijnie, ale w przeważającej części po prostu to były dwie godziny pełne celebracji pięknej muzyki, ciepła, dobrych emocji i najbardziej pozytywnej energii z możliwych.

I chociaż w tym przypadku halowe koncerty to chyba nadal nie jest do końca mój vibe... może jednak. Chyba nie mówię nie :D

Pamiętam lato dwa lata temu, kiedy po całej aferze wokół nowego przekładu serii L.M. Montgomery postanowiłam sama sprawdzić, o co chodzi. W dzieciństwie przeczytałam tylko pierwszą część przygód panny Shirley, nie byłam szczególnie przywiązana do nazw własnych i absolutnie nie miałam poczucia, że nowe tłumaczenie odbiera mi część dzieciństwa - i zachwyciłam się każdym zdaniem tej książki. Dalszych losów Anne nie pamiętałam, natomiast odkrycie jej na nowo jako bohaterki zdecydowanie mniej infantylnej odczarowało dla mnie tę historię i zachęciło do dalszego czytania serii.

"Anne z Avonlea" to druga część przygód Anne Shirley, spotykamy u progu dorosłości, gdy Anne zaczyna pracę jako nauczycielka w szkole w Avonlea, a znaczna część fabuły skupia się wokół wyzwań głównej bohaterki związanych z przyjęciem nowej roli i budowaniem autorytetu. Tu warto wspomnieć, że mamy do czynienia z literaturą stworzoną przeszło sto lat temu, co nie jest bez znaczenia w świetle niektórych przedstawianych sytuacji.

"Anne z Avonlea" w dużej mierze poświęcona jest perypetiom tytułowej bohaterki, ale drugi tom pozwala też czytelnikowi zajrzeć do domostw pozostałych mieszkańców miasteczka i dowiedzieć się o nich czegoś więcej. Pierwsza część bardzo dokładnie nakreśliła topografię i piękno Avonlea, a druga o wiele mocniej pochyla się nad czynnikiem ludzkim - i to wyjście poza Zielone Szczyty bardzo mi się spodobało, bo pozwala Anne odnaleźć się w całej sieci relacji międzyludzkich, gdzie jej pogoda ducha i dobroć nie zawsze są witane z takim samym entuzjazmem. Zdarzenia rozsnute wokół pracy i działania wymagające kontaktu z bardzo różnymi charakterologicznie postaciami świetnie też podkreślają przejście bohaterki z dzieciństwa do wczesnej dorosłości.

Choć Anne dorasta i coraz bardziej umiejętnie porusza się w świecie dyplomatycznych konwenansów, wprowadzenie nowych postaci nadal nadaje powieści awanturniczy, przygodowy charakter - w tym przypadku cała zasługa w tym przygarniętych przez Marillę i Anne bliźniąt, a w szczególności Davy'ego. Dysproporcja w uwadze, którą chłopca obdarzają nie tylko bohaterki, ale też sama autorka, sprawiła, że zaczęłam się zastanawiać, czy dla jego siostry, Dory, znajdzie się w ogóle w tej książce trochę więcej miejsca... W bardzo wyrazisty sposób podkreśla się tutaj niedostateczną uwagę poświęcaną dzieciom z natury dobrym i niesprawiającym większych problemów. Nie zawsze też trafiały do mnie uwagi Anne dotyczące jej uczniów - nawet biorąc pod uwagę ten wiek, który upłynął od pierwszego wydania książki. Pod tym względem nie jest to moja ulubiona część, w bardzo wielu momentach zupełnie się odbijałam od poglądów, w które autorka ubierała swoje bohaterki.

Na Wyspę Księcia Edwarda warto jest też wrócić, by złapać trochę oddechu. Współczesne powieści często pędzą na złamanie karku i wrzucają czytelnika w rozbudowane fabuły pełne spektakularnych plot twistów - trudno ich szukać w serii książek o Anne, ale w tym tkwi też ich ogromny urok. Perypetie bohaterki mimo wszystko są rozsnute na kanwie przewidywalnej codzienności, a jej stabilny rytm przynosi ukojenie i pozwala przejść w tryb typowej Anne: doceniającej drobiazgi i wszystkie małe radości, które rozjaśniają mrok. Dobra to książka na wiosnę, bo akurat wtedy jest tych pretekstów do zachwytu całkiem sporo.

Myślę, że gdzieś tam w głębi duszy zaczynam być osobą, która chętnie wchodzi w to uniwersum i jest ciekawa losów bohaterów tak, jak ciekawym się jest tego, co przydarza się osobom nam bliskim. Nie wiem, jak wyglądałoby odkrywanie tych książek po latach i konfrontowanie wspomnień z nową rzeczywistością: dla mnie poznawanie ich po raz pierwszy jest kojącą, komfortową przygodą, która zwyczajnie daje mi sporo radości. I nie ukrywam: pozwala odetchnąć od książek ukierunkowanych na to, by robić coś i wzbudzać mnóstwo skrajnych emocji, choć i takich tu nie brakuje, zwłaszcza gdy poruszane są kwestie kar cielesnych czy faworyzowania jednej z dwóch przygarniętych sierot.

Pamiętam za to dość dobrze czytanie pierwszej części w przekładach dostępnych za moich podstawówkowych czasów. I jestem wyjątkowo wdzięczna za to, że mam szansę czytać przekład autorstwa Anny Bańkowskiej, bo jest to tłumaczenie najwyższej próby, wspaniale oddające piękno PEI, bliższe intencjom autorki i zawierające o wiele mniej wariacji na temat, które miały ten przekład spolszczyć i przybliżyć do oczekiwań i możliwości weryfikacji faktów dostępnych dla czytelnika (lingwisty zresztą też). Mogłabym o tym przekładzie mówić godzinami, bo dla mnie nadał Anne wspaniały, wyrazisty rys, zamieniając ją z infantylnego podlotka w zagubioną, ale pełną dobrych intencji, rezolutną dziewczynkę podążającą za swoją intuicją. Jeśli czytać L.M.M., to bez wahania poleciłabym konkretnie ten przekład - ten tom i pozostałe części przygód Anne znajdziecie w kategorii beletrystyka i literatura piękna na TaniaKsiazka.pl (a ja już po raz kolejny mam przyjemność z TK współpracować przy tej konkretnie serii).

I tak po prawdzie trochę zazdroszczę tym z Was, którzy dopiero będą te książki poznawać - choć przede mną też całkiem sporo części i nie mogę się doczekać letnich i jesiennych wieczorów z Anne.

Lucy Maud Montgomery "Anne z Avonlea"

Wydawnictwo Marginesy, 2022

Przekład: Anna Bańkowska

Za współpracę barterową przy tytule dziękuję TaniaKsiazka.pl.

Jest kilka rzeczy, których dla własnego dobrostanu unikam za wszelką cenę. Na przykład wyjść do sklepu w wieczór poprzedzający dzień ustawowo wolny od pracy, zorganizowanych wycieczek objazdowych i wątpliwej proweniencji ubrań z poliestru. I jeszcze książek, za których popularnością nie nadążam: podejrzliwie przyglądam się fenomenom TikToka (zwłaszcza że niepokojąco dużo ten tiktokowy stempel jakości ma) i często sięgam po nie wtedy, gdy szum wokół nieco przycichnie. Słyszałam jednak coraz więcej dobrych opinii o "Fourth Wing" od osób, które fantasy na co dzień nie czytają, a że sama należę do tej grupy... no cóż. Skoro spotykamy się w tym miejscu, to nietrudno się domyślić, że zbyt długo nie trzeba mnie było namawiać do zapoznania się z bestsellerem Yarros.

"Czwarte skrzydło" działa trochę jak Gandalf: zaprasza na wycieczkę, ale nie tłumaczy niczego na samym początku, zakładając, że po prostu wszystkiego dowiemy się po drodze. Wynika to poniekąd z naprawdę niskiego progu wejścia. Ta historia po prostu się zaczyna bez żadnego rozbudowanego wstępu, czytelnik jest w nią wrzucony bezpośrednio, podąża za bohaterką i odkrywa całe unwiersum, w którym osadzona jest fabuła. Może to być plusem dla czytelników, którzy po fantasy nie sięgają zbyt często i czują się przytłoczeni rozbudowanymi opisami świata przedstawionego, gubiąc się w skomplikowanych zasadach funkcjonowania wykładanych w pierwszych rozdziałach.

Uwagę przykuwa spektakularne wydanie: ja wypatrzyłam ją w dziale fantasy na TaniaKsiazka.pl i kiedy dotarła do mnie w paczce, nie mogłam oderwać od niej oczu. Sama okładka prezentuje się wyjątkowo majestatycznie, w dodatku jest bardzo przyjemna, lekko satynowa w dotyku. A to nie wszystko, bo całość uzupełniają barwione brzegi. Nie jestem może fanką wydanej tak szybko po premierze edycji specjalnej (uzupełnionej o kilka rozdziałów i ilustracje), ale egzemplarz, który posiadam, jest zdecydowanie jedną z piękniejszych książek w mojej kolekcji.

AViolet Sorrengail nigdy nie marzyła o karierze jeźdźczyni smoków. Ale nawet jeśli wielkie przygody nie były jej w głowie, decyzją innych poznajemy ją w chwili, gdy przechodzi pierwszą próbę w Akademii i zaczyna swoją zabójczo brutalną (i nie jest to przenośnia) edukację. Reżim w elitarnej wojskowej akademii pozostaje bezwzględny wobec uwarunkowań, predyspozycji i koneksji rodzinnych uczniów, co nie jest bez znaczenia w przypadku Violet, bo żaden z tych czynników nie ułatwia jej przetrwania w szkole. I choć brak doświadczenia, treningu i wiedzy nie wróżą najlepiej przyszłości głównej bohaterki, Violet dysponuje sprytem i intelektem, które pozwalają jej stawiać czoła kolejnym próbom.

Yarros sprawnie kreśli sieć powiązań między bohaterami, wyraźnie zaznaczając zarówno związki rodzinne, jak i przyjaźnie i relacje romantyczne. Odsłanianie kolejnych rodzinnych tajemnic, a także próby zawiązywania i zacieśniania przyjaźni (co, podobnie jak przywiązywanie się do bohaterów, nie jest w przypadku tej książki dobrym pomysłem): te wątki są tutaj wykreowane naprawdę dobrze; podkreśla się w szczególności rolę przyjaźni oraz wsparcie i azyl, jakie bliska osoba może nam podarować w najtrudniejszych momentach. Chwilami miałam wrażenie, że autorka bardziej pochyliła się nad podkreśleniem znaczenia związków niż wyrazistą kreacją samych bohaterów - chętnie dowiedziałabym się jeszcze więcej o ich motywacjach lub przeszłości, a tymczasem część z nich bez tych komponentów była dość nijaka.

Jak na romantasy przystało, wątki romantyczne są tu obecne i jest to obecność bardzo wyraźna, choć realizowana w dużej mierze przez fantazje i marzenia bohaterki. Mam wrażenie, że równowaga w uwypuklaniu poszczególnych wątków jest mocno zachwiana, przez co dominująca rola wątku romantycznego w późniejszych częściach historii znacząco przyćmiła kluczowe momenty rozpisanej intrygi historyczno-wojennej.

Za jedną z najmocniejszych stron tej powieści uważam fabułę rozsnutą wokół wątku ze smokami. Wprowadza ona nie tylko element pełen godności i majestatu, mocno osnuty tajemnicą i zachęcający do przewracania dalej kartek, ale też wspaniale podkreślający znaczenie relacji, zaufania i wzajemnej uważności.

Im dłużej jednak tę książkę czytałam, tym paradoksalnie mniejszą ochotę miałam po nią ponownie sięgnąć. Owszem, czyta się fantastycznie (nomen omen) łatwo: przez kolejne rozdziały się płynie, w czym spora też zasługa sprawnego i wyważonego językowo przekładu, ale w pewnym momencie uderzyła mnie schematyczność zdarzeń. Struktura powieści jest dość przewidywalna i choć akcja płynie naprawdę wartko, trudno tu szukać spektakularnych plot twistów. Większość rozdziałów jest rozpięta na tej samej konstrukcji: Violet bierze udział w kolejnych wyzwaniach/zadaniach, napotyka problem, samodzielnie lub z pomocą przyjaciół go rozwiązuje (bądź nie), a potem całość rozgrywa się od nowa z wykorzystaniem tego samego schematu. Przez to fabuła rozwija się w dość przewidywalny sposób, zmieniają się tylko uczestnicy kolejnych scen i dodatkowe szczegóły.

Nawet jeśli mam wątpliwości co do tego, czy "Fourth Wing" wnosi do gatunku szczególnie dużo, czerpiąc z niego jednocześnie całymi garściami, poleciłabym ją jako dobry wstęp do bardziej rozbudowanych powieści. Myślę, że osoby czytające więcej fantasy i orientujące się lepiej w poszczególnych wątkach wyłapią więcej zbieżności, ale nawet ja miałam przez cały czas wrażenie, że w tle pobrzmiewają mi wątki, które znam z "Igrzysk śmierci", "Niezgodnej", "Eragona" - i zapewne wielu innych, których nie skojarzyłam.

Niemniej - czy żałuję czasu spędzonego z Violet Sorrengail? Zdecydowanie nie. Co jakiś czas warto jest zejść ze swoich utartych czytelniczych ścieżek i cieszę się, że tym razem poszłam w kierunku fantastyki, bo nie spodziewałam się tak sprawnie napisanej przygody. Jak złapię chwilę oddechu od karkołomnie zmierzającej do rozwiązania fabuły, to zapewne sięgnę i po drugi tom ;)

Rebecca Yarros "Fourth Wing. Czwarte Skrzydło"

Wydawnictwo Filia, 2023

Przekład: Sylwia Chojnacka

Za współpracę barterową przy tytule dziękuję TaniaKsiazka.pl.

Nie będę ukrywać: moje wyobrażenie o Pustyni Błędowskiej było mocno stereotypowe (i bardzo krzywdzące). Spodziewałam się przede wszystkim piasku i dużej przestrzeni, a tymczasem bardzo przyjemnie się zaskoczyłam. W tym roku pogoda w Wielkanoc wyjątkowo dopisała, więc żeby nie siedzieć w domu, postanowiliśmy wybrać się na jakąś mikrowyprawę - padło na Pustynię i patrząc na to, co działo się tego dnia w górach, zrezygnowanie z wędrówek po szlakach było dobrą decyzją.

Ale, do rzeczy. Pustynia położona jest nieopodal Olkusza, a najwygodniej będzie kierować się na Klucze. Na transport zbiorowy niestety bym nie liczyła, za to mocno rozbudowana jest infrastruktura przygotowana z myślą o osobach przyjeżdżających samochodami (dużo miejsc parkingowych i możliwość podjechania praktycznie pod samo wejście na piaszczystą część) i rowerzystów.

Zaczęliśmy od strony Róży Wiatrów, podobnie jak wiele innych osób. Nawet jeśli na parkingu jest ciasno, a do wejścia idzie się w grupie, teren Pustyni to jednak ogromny obszar i po kilku minutach bez problemu znajdziemy miejsce, gdzie nikt nie będzie nam przeszkadzał. Przy wejściu jest kilka ławek i miejsca do odpoczynku, również te zadaszone. Tutaj też są plansze informacyjne i działa, bo w końcu polska Sahara ma jakieś dziedzictwo militarne. Dla mnie jednak najbardziej intrygujące były same krajobrazy. Nie oddalaliśmy się szczególnie daleko, a średniej wielkości pętla, którą wykręciliśmy, liczyła ok. 2,5 kilometra. Dopiero po fakcie sprawdziłam w Stravie, że nie zbliżyliśmy się w sumie nawet do 1/4 długości całej pustyni, tak że miejsca na eksplorację jest dużo :D

Z drugiej strony, przy miejscowości Chechło, czeka Punkt Widokowy Dąbrówka - miejsca do zwiedzania jest mniej, choć byli odważni zapuszczający się dość śmiało w głąb pustyni. Widok jest za to niesamowity - tutaj środowisko jest zdecydowanie bardziej surowe, a z platformy widokowej widać przede wszystkim rozciągającą się w dolę połać piaszczystego terenu.

Widzieliśmy też ludzi przemieszczających się tamtędy konno w stronę Róży Wiatrów, więc najwyraźniej i taka opcja jest możliwa ;). Po tej stronie jest raczej mniej do zobaczenia, polecam zostawić sobie punkt widokowy na koniec zwiedzania okolicy. Parking jest dużo mniejszy, a droga dojazdowa bardzo wąska - minąć się raczej trudno, zwłaszcza jeśli spotykają się dwa większe samochody.

A skoro już jechaliśmy na pustynię, postanowiłam dodatkowo się zmotywować, zabrać ze sobą "Diunę" i zrobić ładne rzeczy, żeby nabrać jeszcze większej ochoty na przeczytanie jej (i gdzieś tam, w nieokreślonej przyszłości, obejrzenie filmów). Warunki były wyjątkowo sprzyjające - lekkie, rozproszone światło, wiatr idealnie współpracujący z nagraniami. Kliknij na zdjęcie, żeby zobaczyć rolkę na Instagramie ^^

W tym roku początek marca był dla mnie wyjątkowo intensywny, ale trafiła się też znakomita okazja do złapania oddechu: tuż przed Dniem Kobiet wybrałyśmy się kameralną grupą na warsztaty automasażu z Sonią ze Slow Face. Powiem krótko: jeśli szukacie wydarzenia, wokół którego zbudujecie wieczór panieński albo integrację osób na co dzień działających w bardziej oficjalnych okolicznościach, warsztaty automasażu będą strzałem w dziesiątkę.

Wybrałyśmy warsztat "Face", który jest podzielony na część teoretyczną i praktyczną, a całość ukierunkowana jest na poznanie technik skutecznego automasażu twarzy. W ciągu 2,5 godzin poznajemy podstawowe informacje dotyczące anatomii, zachodzących w ciele procesów, a także wpływu codziennych nawyków na nasz wygląd. Po krótkim teoretycznym wstępie następuje część z ćwiczeniami, podczas których po kolei omawiane i wykonywane są kolejne techniki.

Każda z nas miała swoje stanowisko, a na miejscu czekały już na nas materiały, z którymi pracowałyśmy podczas warsztatów. Po spotkaniu uczestnicy otrzymują też skrypt online i dostęp do filmu instruktażowego, co znacząco ułatwia samodzielne działania we własnym zakresie - jeśli zaraz po warsztatach wydawało mi się, że wszystko pamiętam, szybko się przekonałam, że wcale tak nie jest ;). I jeszcze jedna ważna kwestia: przechodząc przez kolejne etapy masażu, prowadząca pokazuje każdej osobie siłę, z jaką należy wykonywać ruchy, by zabieg był skuteczny. Całość kończy się wykonaniem pełnego masażu twarzy na olejku, więc z warsztatów wychodzimy nie tylko totalnie odprężone, ale jeszcze pachnące jak świeży marcepan.

W trakcie warsztatów dowiedziałam się też więcej o typach skóry i o tym, jakim sama jestem typem - co daje też pewne wskazówki w zakresie spodziewanego procesu starzenia. Jednym z przyjemniejszych zaskoczeń był fakt, że z masażem nie należy przesadzać i zbyt częsta praca z tkankami może im wcale nie służyć; że jest to dobra informacja potwierdzi chyba każdy, kto choć raz w życiu obiecywał sobie regularne rytuały osiędbania ;). A tymczasem są to pewne wyzwania, ale jednak osiągalne.

Spodziewajcie się też tego, że kolejnego dnia możecie odkryć, że zakwasy można mieć w bardzo zaskakujących miejscach :D.

Ale najważniejszą postacią jest tu sama Sonia, która tworzy na warsztatach świetną atmosferę. W nienachalny sposób prowadzi grupę przez kolejne etapy automasażu, odpowiada na wszystkie (nawet najdziwniejsze) pytania i przez cały czas jest stuprocentowo zaangażowana w proces. Studio jest niesamowicie przytulne, a całe warsztaty odbywają się w przyjemnym, miękkim, ciepłym świetle. Na całość doświadczenia składają się też takie detale jak dostępne pięknie pachnące kosmetyki, czekające w łazience indywidualne ręczniki do oczyszczenia twarzy, aromatyczna cynamonowa herbata czy idealna temperatura pomieszczenia - i mówię to jako osoba, której zawsze jest zimno!

Choć to był bardzo intensywny wieczór i miałam wrażenie, że pod koniec już paruje mi głowa od ilości nowych, świeżo przyswojonych informacji, było to jednocześnie niezwykle kojące i uspokajające doświadczenie. Być może to spokojna energia prowadzącej, może świadomość, że robi się dla siebie coś dobrego - jestem pewna, że nie była to moja ostatnia wizyta w Slow Face.

Slow Face

Sonia Kaczmarczyk

ul. Józefitów 11/12

30-039 Kraków

Ciągle mam w głowie moment zamknięcia "Ślepnąc od świateł" i poczucie przeogromnej pustki, jakie pozostawić potrafią tylko niektóre historie. Nie sposób było zapomnieć tej historii, zwłaszcza wzmocnionej spektakularnie zrealizowaną ekranizacją; bohaterowie powieści bezlitośnie tkwili jednak w limbo, w którym zawiesił ich autor, choć nie raz i nie dwa zastanawiałam się, jakimi ścieżkami mogli potem podążać. Z perspektywy czasu stwierdzam, że było to zakończenie z gatunku znakomitych.

I kiedy myślałam, że Nitecki to już zawsze będzie tam pod halą odlotów na Okęciu, do moich rąk trafia "Dawno temu w Warszawie". Potężna opowieść rozpięta na 800 stronach; obietnica powrotu do pozostawionych kilka lat temu bohaterów i warszawskiego półświatka, na który tak dobrze patrzy się półokiem, gdy ktoś opisuje go tak fenomenalnie jak Żulczyk.

Po przeczytaniu stwierdzam, że w moim przypadku pierwsza część dylogii pozostaje niedoścignionym wzorem książek nieodkładalnych i trzymających przez cały czas w napięciu. Znakomita pod względem technicznym jest tutaj warstwa językowa, cała żonglerka rejestrami i piruety słowotwórstwa - ale jak tę słowną woltyżerkę podrapać, to sposób prowadzenia narracji i dynamika fabuły jednak tracą w stosunku do "Ślepnąc od świateł". Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że "Dawno temu..." z sobie tylko znanych przyczyn wypełniają serialowe didaskalia, bez których czytelnik spokojnie mógłby się obyć, a może wtedy łatwiej byłoby nie gubić wątków i nie brodzić w odmętach osobliwych porównań.

Blisko dekadę po wydarzeniach opisanych w "Ślepnąc od świateł" Jakub Żulczyk powraca do swoich bohaterów i na imponujących ośmiuset stronach rozpina zarówno fabułę, której akcja toczy się współcześnie, jak i wypełnia minione lata życia postaci. Rozczarują się jednak ci, którzy przyszli tutaj głównie po kontynuację wydarzeń z pierwszego tomu; to historia skonstruowana w zupełnie inny sposób. Mam wrażenie, że dojrzewająca tak samo, jak bohaterowie. Choć równie brutalna, to jednak mniej impulsywna i porywcza, kierująca się intrygą i powolnym oczekiwaniem na właściwy moment.

Akcja zawiązuje się w 2020 roku, w samym szczycie pandemii, a całość jest silnie osadzona w covidowych realiach. Nie brakuje tu nawiązań do niewydolnego systemu ochrony zdrowia, zakazów zgromadzeń (które jednych obowiązują bardziej, innych mniej). To popis mistrzowskich umiejętności obserwacyjnych autora, bo trafność jego spostrzeżeń, zwłaszcza w połączeniu z lapidarnością i dosadnością języka, jest uderzająca. Fabuła jest bardzo silnie spleciona z problemami tamtego czasu, od mniej lub bardziej zawoalowanych przytyków w stronę sceny politycznej aż po kwestię strajków kobiet. Znacząca jest też reprezentacja LGBTQ, wprawiając w ruch maszynę pierwszej części powieści. "Dawno temu w Warszawie" tworzy bardzo specyficzny, konkretny punkt odniesienia w czasie, bo przecież doskonale wiemy, że zaledwie cztery lata później ta era jest już tylko wspomnieniem, a ponowne wejście w tę historię katapultuje nas wprost do czasów wszechobecnych zasobników z żelami dezynfekującymi i gromadzonych po kieszeniach maseczek. I jako kapsuła wypełniona ówczesną Warszawą ta książka sprawdza się znakomicie.

Blisko brzmią wewnętrzne monologi bohaterów, którym wszyscy zapamiętale się oddają; tutaj znowu możemy podziwiać ponadprzeciętną umiejętność autora w zakresie posługiwania się rejestrami językowymi. "Dawno temu w Warszawie" to pod tym względem masterclass z ubierania swoich bohaterów w odpowiedni słowny garnitur, skrząc się polszczyzną rozstrzeloną na całym spektrum jej odmian. Dialogi mają swoje doskonałe momenty, ale nie udaje się też uciec przed wymianami, gdzie tej ikry brak.

O ile w "Ślepnąc od świateł" dało się jeszcze balansować na granicy między rzeczywistością a onirycznym, uduchowionym, narkotycznym snem, o tyle "Dawno temu..." tę równowagę traci. Miejscami jest to opowieść brutalnie wprost naturalistyczna, w innych miejscach nie klei się zupełnie z realiami i trudno pozbyć się wrażenia, że niektóre sceny umieszczono tam dla celów czysto estetycznych i nawet jeśli odstają w literackim pierwowzorze, to znakomicie wyjdą w serialu. Ale nie każdy musi w ogóle mieć plan na obejrzenie ekranizacji.

Myślę, że nie jestem jedyną osobą, która najbardziej nie mogła się doczekać spotkania z bohaterami, ale konstrukcja "Dawno temu w Warszawie" uniemożliwia swego rodzaju szybki recap - dopiero po kilkuset stronach spotykamy się z Jackiem, choć jego postać oczywiście pojawia się w opowieści Paziny. Narracja podzielona między trzech bohaterów ma swoje plusy, pozwalając w pewnych miejscach znakomicie uzupełniać informacje, ale objętość poszczególnych części sprawia, że akcja wytraca tempo i dynamikę. Za każdym razem, kiedy zaczynałam wciągać się w historię bohatera, wrzucano mnie w nową historię.

W tym tkwi chyba sedno mojego problemu: jako rozszerzenie uniwersum "Ślepnąc od świateł", uwzględniając pandemiczne warunki, dekadę oczekiwania - a zatem i dekadę zmian w pisarskim warsztacie, doświadczeniach i umiejętnościach autora - nadal najbardziej ubolewam nad zupełnie niewykorzystanym potencjałem postaci, które giną w natłoku niezbyt interesujących wewnętrznych monologów innych bohaterów. Jacka, mam wrażenie, w ogóle w tej książce nie było; stał się miałkim wspomnieniem zdystansowanej, ale doskonale kalkulującej i niejednoznacznej postaci (przy czym nie neguję, że taki właśnie był zamiar - a i moralne salta, tym razem dotyczące również jego życia prywatnego, tutaj są). Pazina ledwo wychyla głowę zza swoich misji i przekonań, z każdą kolejną akcją stając się coraz bardziej karykaturą samej siebie. Są tu jednak nawiązania do przeszłości, wplecenie wątku Beaty - chyba liczyłam na więcej takich ukłonów w stronę przejażdżki po bandzie, na którą zabrał mnie pierwszy tom serii.

Bardzo trudno jest mi też znaleźć dobry argument uzasadniający objętość tej książki: jest tu niemożliwa wprost ilość treści oddalających czytelnika od meritum, opisów Warszawy wydającej agonalne tchnienia, monologów prowadzących bohaterów donikąd i skutecznie powstrzymujących fabułę przed pójściem naprzód. Od powieści liczącej osiemset stron oczekuję jednak, że w okolicach strony 300 już się w nią mocno zaangażuję - co tutaj, jak się zapewne domyślacie, po prostu się nie wydarzyło.

Może tutaj najboleśniejsze było nie spotkanie z brzydką Warszawą, na którą wolę popatrzeć z bezpiecznej odległości i półokiem (dalej udając, że takie rzeczy to nie my i nie na naszym podwórku), a jednak minięcie z własnymi oczekiwaniami. A przede wszystkim, gdybym sięgnęła po tę książkę raz jeszcze (ale nie sięgnę), nie traktowałabym jej jak części uzupełniającej "Ślepnąc od świateł". To dwie różne powieści o kompletnie innym ciężarze, spójne językowo - ale nie sposób ich jednak porównywać. I to zupełnie inni bohaterowie, zupełnie inna historia, a łączy ich jedynie to, że gdzieś w przeszłości przecięły się ich ścieżki.

Jakub Żulczyk "Dawno temu w Warszawie"

Wydawnictwo Świat Książki, 2023